ج- ویژگی های مخصوص عملکردهای روانی پایه در رویکرد درونگرا
تفکر
628 در بخش مربوط به تیپ تفکری برونگرا، شرح مختصری از تفکر درنگرا ارائه نمودم(پاراگرافهای 79-578) و در اینجا باید بار دیگر به آن ارجاع دهم. تفکر درونگرا به طور مقدماتی با عامل ذهنی جهت یافته است. لااقل عامل ذهنی خود را به عنوان احساسی از هدایتی نشان می دهد که به طور نهایی احساس قضاوتی را تعیین می نماید که نهایتا به تعیین قضاوت می انجامد. گاهی تصویری نسبتا کامل است که ملاک رفتار می باشد. اما تفکر درونگرا خواه به آبجکتهای انتزاعی، خواه به آبجکتهای انتزاعی مربوط شود، داده همواره در نقاط تعیین کننده توجه زیادی به او مبذول می کند. تجربه ملموس بار دیگر به آبجکت منجر نمی شود، بلکه همواره به محتوای گذشته باز می گردد. وقایع خارجی هدف و اساس این تفکر نمی باشد با اینکه شخص درونگرا اغلب دوست دارد تفکر را نیز آشکار نماید. با ذهنیت شروع می شود و به سابجکت هم منتهی می شود با آنکه ممکن است شامل قلمرو واقعیت حقیقی نیز بشود. با توجه به برقراری واقعیتهای تازه، تنها دارای ارزشی غیرمستقیم می باشد، زیرا دیدگاه های تازه بجای دانش وقایع تازه توجه اصلی او را به خود معطوف می کنند. مسائلی را طراحی می کند و تئوری هایی ایجاد می نماید، درون بینی ها و دورنماهای تازه ای پیش رو قرار می دهد، اما با توجه به واقعیت ها گرایش او is one of reserve. همه آنها درست مانند مثالهای نمایشی هستند اما نباید این امکان برایشان فراهم شود که غلبه پیدا کنند. وقایع به حکم اسنادی برای یک تئوری جمع آوری می شوند و هیچگاه برای ذات خود جمع آوری نمی شوند. اگر فرضا این کار انجام شود، صرفا حقی به سبک برونگراست. برای این نوع تفکر وقایع اهمیتی ثانوی دارند؛ آنچه به نظر دارای اهمیتی فروان تر می باشد، توسعه و نمایش ایده ذهنی، یعنی تصویر نمادین اولیه ای که به طور تاریکی در برابر چشم ذهن معلق می باشد. هدف او هیچگاه بازسازی عقلانی واقعیت ملموس نیست بلکه شکل دهی به تصویر تاریکی است که به ایده نورانی وجود دارد. می خواهد به واقعیت دست یابد تا ببیند که چگونه واقعه خارجی در قالب ایده به تناسب می نشیند و جای می گیرد و قدرت خلاقه این تفکر وقتی خود را نشان می دهد که به طور واقعی ایده ای را خلق می کند که با وجود آنکه در حقیقت ملموس خود ذاتی نیست، هنوز مناسبترین نمود انتزاعی از آن است. وظیفه اش زمانی کامل می گردد که ایده ای را که شکل داده است به نظر می رسد که آنقدر گریز ناپذیر از وقایع خارجی - که واقعا اعتبارش را نشان می دهند - پدیدار شده باشد.